کد مطلب:382 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:312
احکام غصب
غصب آن است كه انسان از روی ظلم بر مال یا حق كسی مسلط شود و این یكی از گناهان بزرگ است كه اگر كسی انجام دهد در قیامت به عذاب گرفتار می شود. از حضرت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است كه هر كس یك وجب زمین از دیگری غصب كند، در قیامت آن زمین را از هفت طبقه آن مثل طوق بر گردن او می اندازد.
2545 اگر انسان نگذارد مردم از مسجد و مدرسه و پل و جاهای دیگری كه برای عموم ساخته شده است استفاده كنند، حق آنان را غصب نموده، و همچنین است بنابر احتمال موافق با احتیاط، اگر جایی را در مسجد كه قبلا دیگری به آن پیشی گرفته است تصرف كند.
2546 چیزی را كه انسان پیش طلبكار گرو می گذارد، باید پیش او بماند كه اگر طلب او را ندهد طلب خود را از آن به دست آورد. پس اگر پیش از آن كه طلب او را بدهد آن چیز را از او بگیرد، حق او را غصب كرده است.
2547 مالی را كه نزد كسی گرو گذاشته اند، اگر دیگری غصب كند، صاحب مال و طلبكار می توانند چیزی را كه غصب كرده، از او مطالبه نمایند، و چنانچه آن چیز را از او بگیرند، باز هم در گرو است، و اگر آن چیز از بین برود و عوض آن را بگیرند، آن عوض هم مثل خود آن چیز گرو می باشد.
2548 اگر انسان چیزی را غصب كند باید به صاحبش برگرداند و اگر آن چیز از بین برود باید عوض آن را به او بدهد.
2549 اگر از چیزی كه غصب كرده منفعتی به دست آید مثلا از گوسفندی كه غصب كرده بره ای پیدا شود، مال صاحب مال است، و نیز كسی كه مثلا خانه ای را غصب كرده، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
2550 اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب كند، باید آن را به ولی او بدهدو اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
2551 هرگاه دو نفر با هم چیزی را غصب كنند، اگر چه هر یك به تنهایی می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر كدام آنان به نسبت استیلایی كه پیدا كرده، ضامن آن است.
2552 اگر چیزی را كه غصب كرده با چیز دیگری مخلوط كند، مثلا گندمی را كه غصب كرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا كردن آنها ممكن است اگر چه زحمت داشته باشد باید جدا كند و به صاحبش برگرداند.
2553 اگر ظرف طلا و نقره یا چیز دیگری را كه نگاه داشتنش جایز است،كصب كند و خراب نماید، باید آن را با مزد ساختنش به صاحب آن بدهد، و در صورتی كه مزد ساختن كمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد، تفاوت قیمت را هم باید بدهدو چنانچه برای این كه مزد ندهد بگوید: "آن را مثل اولش می سازم"، مالك مجبور نیست قبول نماید، و نیز مالك نمی تواند او را مجبور كند كه آن را مثل اولش بسازد.
2554 اگر چیزی را كه غصب كرده به طوری تغییر دهد كه از اولش بهتر شود، مثلا طلایی را كه غصب كرده گوشواره بسازد، چنانچه صاحب مال بگوید: مال را به همین صورت بده، باید به او بدهد و نمی تواند برای زحمتی كه كشیده مزد بگیرد بلكه بدون اجازه مالك حق ندارد آن را به صورت اولش در آورد و اگر بدون اجازه او آن چیز را مثل اولش كند باید مزد ساختن آن را هم به صاحبش بدهد و در صورتی كه مزد ساختن كمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد تفاوت قیمت را هم باید بدهد.
2555 اگر چیزی را كه غصب كرده به طوری تغییر دهد كه از اولش بهتر شود و صاحب مال بگوید: "باید آن را به صورت اول در آوری"، واجب است آن را به صورت اولش در آورد، و چنانچه قیمت آن به واسطه تغییر دادن ازاولش كمتر شود،باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را كه غصب كرده، اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید: "باید به صورت اولش در آوری"، در صورتی كه بعد از آب كردن، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن كمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.
2556 اگر در زمینی كه غصب كرده زراعت كند، یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال خود او است، و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد كه زراعت، و درخت در زمین بماند، كسی كه غصب كرده، باید فورا زراعت، یا درخت خود را، اگر چه ضرر نماید، از زمین بكند، و نیز باید اجاره زمین را در مدتی كه زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد، و خرابیهایی را كه در زمین پیدا شده درست كند، مثلا جای درختها را پر نماید، و اگر به واسطه اینها قیمت زمین از اولش كمتر شود،باید تفاوت آن را هم بدهد، و نمی تواند صاحب زمین را مجبور كند كه زمین را به او بفروشد، یا اجاره دهد، و نیز صاحب زمین نمی تواند او را مجبور كند كه درخت یا زراعت را به او بفروشد.
2557 اگر صاحب زمین راضی شود كه زراعت و درخت در زمین او بماند، كسی كه آن را غصب كرده، لازم نیست درخت و زراعت را بكند، ولی باید اجاره آن زمین را از وقتی كه غصب كرده تا وقتی صاحب زمین راضی شده بدهد.
2558 اگر چیزی را كه غصب كرده از بین برود در صورتی كه مثل گاو و گوسفند باشد كه قیمت اجزای آن با هم فرق دارد مثلا گوشت آن یك قیمت و پوست آن قیمت دیگر دارد، باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرق كرده باشد باید قیمت روزی را كه تلف كرده بدهد.
2559 اگر چیزی را كه غصب كرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد كه قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را كه غصب كرده بدهد، ولی چیزی را كه می دهد، باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد كه آن را غصب كرده و از بین رفته است.
2560 اگر چیزی را كه مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد غصب نماید و از بین برد چنانچه قیمت بازار آن فرق نكرده باشد ولی در مدتی كه پیش او بوده مثلا چاق شده باشد باید قیمت چاقی را كه از بین رفته بدهد.
2561 اگر چیزی را كه غصب كرده دیگری از او غصب نماید و از بین برود، صاحب مال می تواند عوض آن را از هر كدام آنان بگیرد، و اگر از اولی بگیرد،می تواند اولی از دومی مطالبه كند، ولی اگر دومی به اولی برگردانده و پیش او تلف شده، نمی تواند از او مطالبه كند.
2562 اگر چیزی را كه می فروشند یكی از شرطهای معامله در آن نباشد، مثلا چیزی را كه باید با وزن خرید و فروش كنند بدون وزن معامله نمانید، معامله باطل است و چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله راضی باشند كه در مال یك دیگر تصرف كنند اشكال ندارد وگرنه چیزی را كه از یك دیگر گرفته اند مثل مال غصبی است و باید آن را به هم برگرداند و در صورتی كه مال هر یك در دست دیگری تلف شود چه بداند معامله باطل است چه نداند باید عوض آن را بدهد.
2563 هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد كه آن را ببیند یا مدتی نزد خود نگهدارد تا اگر پسندیده بخرد، در صورتی كه آن مال تلف شود، باید عوض آن را به صاحبش بدهد.
2545 اگر انسان نگذارد مردم از مسجد و مدرسه و پل و جاهای دیگری كه برای عموم ساخته شده است استفاده كنند، حق آنان را غصب نموده، و همچنین است بنابر احتمال موافق با احتیاط، اگر جایی را در مسجد كه قبلا دیگری به آن پیشی گرفته است تصرف كند.
2546 چیزی را كه انسان پیش طلبكار گرو می گذارد، باید پیش او بماند كه اگر طلب او را ندهد طلب خود را از آن به دست آورد. پس اگر پیش از آن كه طلب او را بدهد آن چیز را از او بگیرد، حق او را غصب كرده است.
2547 مالی را كه نزد كسی گرو گذاشته اند، اگر دیگری غصب كند، صاحب مال و طلبكار می توانند چیزی را كه غصب كرده، از او مطالبه نمایند، و چنانچه آن چیز را از او بگیرند، باز هم در گرو است، و اگر آن چیز از بین برود و عوض آن را بگیرند، آن عوض هم مثل خود آن چیز گرو می باشد.
2548 اگر انسان چیزی را غصب كند باید به صاحبش برگرداند و اگر آن چیز از بین برود باید عوض آن را به او بدهد.
2549 اگر از چیزی كه غصب كرده منفعتی به دست آید مثلا از گوسفندی كه غصب كرده بره ای پیدا شود، مال صاحب مال است، و نیز كسی كه مثلا خانه ای را غصب كرده، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
2550 اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب كند، باید آن را به ولی او بدهدو اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.
2551 هرگاه دو نفر با هم چیزی را غصب كنند، اگر چه هر یك به تنهایی می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر كدام آنان به نسبت استیلایی كه پیدا كرده، ضامن آن است.
2552 اگر چیزی را كه غصب كرده با چیز دیگری مخلوط كند، مثلا گندمی را كه غصب كرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا كردن آنها ممكن است اگر چه زحمت داشته باشد باید جدا كند و به صاحبش برگرداند.
2553 اگر ظرف طلا و نقره یا چیز دیگری را كه نگاه داشتنش جایز است،كصب كند و خراب نماید، باید آن را با مزد ساختنش به صاحب آن بدهد، و در صورتی كه مزد ساختن كمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد، تفاوت قیمت را هم باید بدهدو چنانچه برای این كه مزد ندهد بگوید: "آن را مثل اولش می سازم"، مالك مجبور نیست قبول نماید، و نیز مالك نمی تواند او را مجبور كند كه آن را مثل اولش بسازد.
2554 اگر چیزی را كه غصب كرده به طوری تغییر دهد كه از اولش بهتر شود، مثلا طلایی را كه غصب كرده گوشواره بسازد، چنانچه صاحب مال بگوید: مال را به همین صورت بده، باید به او بدهد و نمی تواند برای زحمتی كه كشیده مزد بگیرد بلكه بدون اجازه مالك حق ندارد آن را به صورت اولش در آورد و اگر بدون اجازه او آن چیز را مثل اولش كند باید مزد ساختن آن را هم به صاحبش بدهد و در صورتی كه مزد ساختن كمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد تفاوت قیمت را هم باید بدهد.
2555 اگر چیزی را كه غصب كرده به طوری تغییر دهد كه از اولش بهتر شود و صاحب مال بگوید: "باید آن را به صورت اول در آوری"، واجب است آن را به صورت اولش در آورد، و چنانچه قیمت آن به واسطه تغییر دادن ازاولش كمتر شود،باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را كه غصب كرده، اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید: "باید به صورت اولش در آوری"، در صورتی كه بعد از آب كردن، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن كمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.
2556 اگر در زمینی كه غصب كرده زراعت كند، یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال خود او است، و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد كه زراعت، و درخت در زمین بماند، كسی كه غصب كرده، باید فورا زراعت، یا درخت خود را، اگر چه ضرر نماید، از زمین بكند، و نیز باید اجاره زمین را در مدتی كه زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد، و خرابیهایی را كه در زمین پیدا شده درست كند، مثلا جای درختها را پر نماید، و اگر به واسطه اینها قیمت زمین از اولش كمتر شود،باید تفاوت آن را هم بدهد، و نمی تواند صاحب زمین را مجبور كند كه زمین را به او بفروشد، یا اجاره دهد، و نیز صاحب زمین نمی تواند او را مجبور كند كه درخت یا زراعت را به او بفروشد.
2557 اگر صاحب زمین راضی شود كه زراعت و درخت در زمین او بماند، كسی كه آن را غصب كرده، لازم نیست درخت و زراعت را بكند، ولی باید اجاره آن زمین را از وقتی كه غصب كرده تا وقتی صاحب زمین راضی شده بدهد.
2558 اگر چیزی را كه غصب كرده از بین برود در صورتی كه مثل گاو و گوسفند باشد كه قیمت اجزای آن با هم فرق دارد مثلا گوشت آن یك قیمت و پوست آن قیمت دیگر دارد، باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرق كرده باشد باید قیمت روزی را كه تلف كرده بدهد.
2559 اگر چیزی را كه غصب كرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد كه قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را كه غصب كرده بدهد، ولی چیزی را كه می دهد، باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد كه آن را غصب كرده و از بین رفته است.
2560 اگر چیزی را كه مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد غصب نماید و از بین برد چنانچه قیمت بازار آن فرق نكرده باشد ولی در مدتی كه پیش او بوده مثلا چاق شده باشد باید قیمت چاقی را كه از بین رفته بدهد.
2561 اگر چیزی را كه غصب كرده دیگری از او غصب نماید و از بین برود، صاحب مال می تواند عوض آن را از هر كدام آنان بگیرد، و اگر از اولی بگیرد،می تواند اولی از دومی مطالبه كند، ولی اگر دومی به اولی برگردانده و پیش او تلف شده، نمی تواند از او مطالبه كند.
2562 اگر چیزی را كه می فروشند یكی از شرطهای معامله در آن نباشد، مثلا چیزی را كه باید با وزن خرید و فروش كنند بدون وزن معامله نمانید، معامله باطل است و چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله راضی باشند كه در مال یك دیگر تصرف كنند اشكال ندارد وگرنه چیزی را كه از یك دیگر گرفته اند مثل مال غصبی است و باید آن را به هم برگرداند و در صورتی كه مال هر یك در دست دیگری تلف شود چه بداند معامله باطل است چه نداند باید عوض آن را بدهد.
2563 هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد كه آن را ببیند یا مدتی نزد خود نگهدارد تا اگر پسندیده بخرد، در صورتی كه آن مال تلف شود، باید عوض آن را به صاحبش بدهد.